Intervistoi Kaon Serjani
Autori dhe folësi amerikan Josh McDowell ka qenë në ballë të trendeve kulturore për më shumë se pesë dekada. I konsideruar si një ndër mbrojtësit më të sukseshëm të krishterimit, ai i shpjegon të vërtetat bazë të besimit në një mënyrë që njerëzit e të gjitha moshave mund të mësojnë.
Që nga viti 1960, Josh ka dhënë rreth 27,000 fjalime, para më shumë se 25 milion njerëzve në 125 vende të ndryshme të botës. Ai është autor dhe bashkëautor i 148 librave, duke përfshirë, Më Shumë se Zdrukthëtar, dhe Prova Të Reja që Kërkojnë Vendim. Ky i fundit është vlerësuar nga “World Magazine,” si një nga 40 librat më influencues në mendimin e krishter të shekullit XX. Librat e tij janë përkthyer në 128 gjuhë të ndryshme.
Në verën e këtij viti (2019) Josh McDowell dha këtë intervistë posaçërisht për audiencën shqiptare!
Serjani: Xhosh, shumë faleminderit që gjete kohë për këtë bisedë së bashku.
McDowell: Epo, është njësoj si të kisha shkuar në parajsë!
Serjani: Duke marrë parasysh se ti e ke mbrojtur krishterimin për kaq shumë dhjetëvjeçarë, dikush do të mendonte se ke lindur apologjet. Por e vërteta është se në universitet ti ishe agnostik dhe mendoje se krishterimi ishte i pavlerë. Që atëherë e deri më sot, për më se 50 vjet, ti ke udhëtuar anembanë botës për t’u thënë njerëzve pse duhet të besojnë në Jezusin. Çfarë i ndodhi Xhoshit të ri? A mund të na tregoni pak për udhëtimin tuaj nga skepticizmi në besimin e krishterë?
McDowell: Po. Ke të drejtë, agnostik isha. Isha tepër i zgjuar për të qenë ateist. Isha agnostik. Kur shkova në universitet, isha i lënduar, i zemëruar e i plagosur. Kjo për dy arsye: e para sepse, në rininë time, babai im ishte pijaneci i qytetit, i alkoolizuar. Kur ai u përpoq të vriste nënën time, edhe unë u përpoqa realisht ta vrisja atë. Kjo solli shumë hidhësi në jetën time. E dyta, nga mosha gjashtë deri trembëdhjetë vjeç, çdo javë për shtatë vjet, dy a tri herë në javë, një burrë me emrin Wayne Bailey ushtroi mbi mua dhunë seksuale. Atë e punësuam si kuzhinier dhe pastrues kur unë isha gjashtë vjeç, në mënyrë që nëna të punonte në arë. Sa herë që nëna shkonte në arë, në qytet për shpenzime, apo sa herë prindërit nuk do të ishin në shtëpi, më nxirrnin para këtij burri, dhe nëna më thoshte t’i bindesha e të bëja gjithçka që të më thoshte ai, dhe se, po të mos bindesha, ajo do të më rrihte kur të kthehej në shtëpi. Çfarë mund të bëjë dikush në moshën shtatë, tetë, nëntë vjeç? Do të bësh ç’të thotë Wayne Bailey. Kur musha nëntë vjeç, mora guximin t’i tregoja nënës. Kisha shumë, shumë frikë! I tregova se çfarë më kishte bërë ky burrë, dhe ajo u zemërua aq fort… kundër meje! Më drejtoi gishtin e më tha: “Djalosh, nuk të kam mësuar të jesh gënjeshtar!”. Pastaj më tha të përkulesha, këputi një shkop nga një pemë e më hoqi bluzën. Më fshikulloi për tridhjetë minuta, derisa nga dhimbja e madhe nisa të bërtas: “Po gënjej! Po gënjej! Po gënjej!”. Ajo ishte dita më e errët e më lënduese në jetën time. Ndaj, kur shkova në universitet, isha i plagosur. Isha i zemëruar me prindërit e mi dhe me Perëndinë. Isha i tërbuar kundër Tij që kishte lejuar të ndodhte kjo. Në universitet, u njoha me një grup të vogël prej tetë studentësh dhe pashë se jeta e tyre ishte ndryshe. Gjëja që më bëri më shumë përshtypje ishte se ata kishin dashuri e përkujdesje të sinqertë jo vetëm për njëri-tjetrin, por njësoj edhe për njerëz jashtë grupit të tyre. M’u duk e çuditshme, por doja ta kisha edhe unë, ndaj u bëra mik me ta. Pyeta një vajzë te re mes tyre: “Çfarë e ndryshoi jetën tënde?”, dhe ajo më buzëqeshi e tha: “Jezus Krishti.”. “Për atë Zot, mos më thuaj këto gjepura”, i thashë, dhe nisa të shaja. Por ajo nuk u spraps, as të tjerët. Më sfiduan të shqyrtoja nga ana intelektuale dy gjëra: Biblën si Fjala e Perëndisë dhe e vërtetë, gjë që mua më dukej shaka, sepse vërtet mendoja se të krishterët kishin dy trurë, një të humbur e një tjetër që kërkonte të humburin. I mendoja idiotë në lëvizje si disa që kisha njohur. E dyta ishte të shqyrtoja personin e Jezus Krishtit si Mesia dhe Biri i Perëndisë. Qesha me të madhe, derisa më zemëruan fare. Ajo që ata po bënin ishte e drejtë, por problemi isha unë, unë e kisha gabim. Kështu, u thashë se e pranoja sfidën e tyre, gjë që i gëzoi. U thashë edhe se nuk do ta bëja këtë që të vërtetoja tezën e tyre, por që ta hidhja poshtë. Kështu, arsyeja parësore për shkrimin e librit “Prova që kërkojnë vendim” ishte të hidhja poshtë krishterimin, sepse Jezusi nuk kishte vend në të ardhmen time. Por, nuk e kisha ditur kurrë se krishterimi ishte intelektual.
Mendoja se gjithçka që duhej të bëja ishte të merresha me tezën ose supozimin e një ndjenje emocionale. Por, sa më thellë që hyja, aq më shumë habitesha se sa intelektual ishte. Bibla thotë se duhet të jemi gati për të dhënë përgjigje, jo ndjenjë, për atë që besojmë, dhe se duhet të paraqitemi si të miratuar nga Perëndia. Nuk e kuptoja se kjo më tërhiqte në mendje, ndaj u përpoqa ta përgënjeshtroja nga ana intelektuale, por nuk mundesha. U ktheva në universitet më 19 dhjetor, ora 8:30 e mbrëmjes, e vura në provë dhe u bëra i krishterë. Dikush do të thoshte, po nga e di? Unë isha aty! Kjo më ndryshoi jetën. Nga ai çast, nisa ta shqyrtoja nga ana intelektuale, që është edhe arsyeja pse tani jo vetëm besoj që Bibla është e vërtetë, por edhe e di intelektualisht pse është e vërtetë. Jo thjesht besoj që ringjallja është e vërtetë, por e di këtë intelektualisht, ndaj edhe e besoj që ka ndodhur. Problemi kryesor që kisha me të krishterët ishte se çdo i krishterë që takoja, si shumë sot, të rritur, fëmijë e kushdo, mund të më thotë se çfarë të besoj për Jezusin, etj. Por nuk ishin në gjendje të më jepnin arsye inteligjente pse të besoja. Të më falësh për gjuhën e ashpër, por mendoj se ky është budallallëk. Kështu, u përpoqa nga ana intelektuale ta përgënjeshtroja, nuk ia dola, dhe erdha tek Krishti.
Serjani: Xhosh, si mund ta dijë dikush sot se Jezusi ishte vërtet figurë historike e shekullit të parë dhe jo thjesht një mit i zhvilluar nga kisha e krishterë në shekujt vijues?
McDowell: Ka disa gjëra. Kur unë u nisa të përgënjeshtroja krishterimin, kuptova se duhej të sillja disa supozime, disa deklarata që i mendoja të vërteta e që do të ndikonin në si do të pranoja se çfarë është e vërtetë dhe e gabuar. Për shembull, unë i vë shumë peshë të vërtetave që janë shkruar nga dëshmitarë okulare. Sigurisht, ka dëshmi okulare të rreme, por këto janë disa prej dëshmive më të mira në histori. “A është shkruar nga dëshmitarë okularë?” E dyta, dhe ndër më të fortat për mua: ‘A u prezantua prova në prani të dëshmitarëve kundështar dhe të informuar, të cilët do të bënin të mundur që, nëse ajo deklaratë do të ishte e rreme, do të mund të vërtetohej si e tillë?” Epo krishterimi është i gjithi kështu. Ai u paraqit në prani të agnostikëve, njerëzve që e përçmonin Krishtin, si te Veprat 2 dhe më tej. Së treti, kuptova se duhej të kisha historiografi të mirë. Historiografia është fjalë e madhe me kuptim të vogël. Historiografia do të thotë “parime për të përcaktuar saktësinë dhe vërtetësinë.” Një prej këtyre parimeve ishte se, në shkrime të lashta, siç është edhe Bibla, dy gjëra zbatoheshin ndaj secilit shkrim: sa dorëshkrime ke? Nëse do ta riprodhosh, a mund të kem unë në duar një Dhjatë të Re që të thotë të njëjtat gjëra që u shkruan dikur apo është ndryshuar? Sepse, nëse unë nuk mund të kënaq intelektin tim e të vërtetoj se shkrimi i dikurshëm është i njëjtë me këtë që kam sot, atëherë nuk më intereson a ishte i vërtetë a i rremë shkrimi i dikurshëm. Për këtë m’u desh të bëja dy gjëra: e para, sa dorëshkrime, kopje të shkruara me dorë keni? Sa më shumë dorëshkrime të kesh, aq më e lehtë është të rindërtosh origjinalin, të quajtur tekst i pastër, e të kontrollosh për gabime apo mospërputhje. Këtu del në pah ajo që quhet përqindje e tekstit të pastër.
E dyta, çfarë vije kohore ka nga dokumentet origjinale të Dhjatës së Re tek kopjet më të afërta? Pse? Jo vetëm për Biblën, por për çdo pjesë të letërsisë antike, sa më afër të jenë kopjet me origjinalin, aq më e madhe do të jetë zakonisht edhe saktësia. Pse? Sa më rrallë të jetë kopjuar me dorë, aq më pak do të kenë mundur të hyjnë në të gabime, siç është e natyrshme. Pra, sa më afër të jetë me origjinalin, aq më pak shanse ka që të jenë bërë gabime. Kështu, i mora këto parime dhe i vura në zbatim për krishterimin. Duhet të kuptoni se Jezusi nuk luante rol në të ardhmen time, dhe jam i kënaqur që erdha në krishterim nga dera e pasme, si të thuash, duke e luftuar. Jam i lumtur, sepse tani kam bindje të thella. Ndaj kam shkruar edhe aq shumë libra të dokumentuara se pse besoj që është e vërtetë.
Serjani: Ndryshe nga themelues të feve të tjera, kur vjen puna te Jezusi i Nazaretit, faktet për jetën e Tij i shkaktojnë parehati shumë njerëzve. Pse ndodh kjo, dhe pse është kaq ndryshe Jezusi?
McDowell: Unë këtë e quaj vendim kataklizmik. Pak vendime në jetë do të quheshin kataklizmike, vendime që vërtet ta shkundin jetën. Jezusi është një prej tyre. Nëse merr gjithë udhëheqësit fetarë në botë, vetëm njëri prej tyre pretendoi të ishte Perëndi. Të tjerët pretenduan të ishin profetë, komunikues për Perëndinë, por Jezusi pretendoi të ishte Perëndi. Ndaj edhe kur u nisa të përgënjeshtroja fenë dhe Perëndinë, thashë më mirë t’ia nis me Jezusin, sepse askush përveç Tij nuk pretendoi të ishte Perëndi. Prandaj nisa nga Jezus Krishti. Së pari, duhej të vërtetoja se Ai kurrë nuk kishte pretenduar të ishte Perëndi, por sa injorant që isha! Ai kishte pretenduar të ishte Perëndi aq shpesh sa ishte e pabesueshme, dhe unë shkrova një kapitull të tërë për këtë. Të thuash se Jezusi nuk pretendoi të ishte Perëndi është si të dalësh jashtë në mes të ditës e të thuash “nuk arrij ta shoh diellin”. Aq i verbër duhet të jesh. Ai pretendoi të ishte Perëndi. Pyetja e dytë që duhej të bëja ishte: po mirë, Ai vërtet pretendoi të ishte Perëndi, por kjo nuk do të thotë se është. Nuk do të thotë se është Mesia, Biri i Perëndisë. A ka prova që ta mbështesin këtë? Unë arrita të gjeja pesë a gjashtë prova, por dy a tri prej tyre ishin shumë të forta. E para ishte Shkrimi. Duhej ta bindja veten se, nga ana historike, Shkrimi është i saktë dhe i besueshëm. Kam shkruar disa kapituj për këtë. E dyta ishte ringjallja. Një tjetër gjë që e dallon Jezusin prej gjithë udhëheqësve të tjerë fetarë është se Ai e vendosi gjithçka që besonte në një gjë të vetme: varri bosh dhe shfaqja pas tri ditësh.
Kam bërë mbi dyqind e pesëdhjetë debate nëpër universitete kudo nëpër botë, dhe kundërshtarëve u them gjithmonë: A do vërtet të më përgënjeshtrosh? A do ta fitosh këtë debat? Është shumë e lehtë! Është e thjeshtë! Thjesht përgënjeshtro ringjalljen. I kam sfiduar të gjithë ta bëjnë këtë, por askush nuk ka mundur. Askush nuk ka mundur. As unë nuk mundesha, ndaj edhe kam shkruar dy libra për ringjalljen dhe kam dokumentuar provat historike për këtë, nga Bibla e jashtë saj. E treta ishin profecitë e Dhjatës së Vjetër. Janë mbi treqind të tilla, që i kam dokumentuar në librin tim Prova që Kërkojnë Vendim, të shkruara pesëqind vjet para se Krishti të lindte, treqind e tridhjete e tre të përmbushura në jetën e Tij. Doja shumë dhe bëra gjithçka mundesha t’i përgënjeshtroja ato profeci, por nuk ia dola. U mora me probabilitetin e secilës dhe vërtetimin se ishin shkruar. Njerëzit thonë “jo, nuk bëhej fjalë për pesëqind vjet para Tij, por njerëzit i shkruan pas lindjes së Tij”. Kjo ngjan e arsyeshme, nëse nuk do që të mendosh. Septuaginta, të cilën pak njerëz e dinë se çfarë është, është përkthimi në greqisht i Dhjatës së Vjetër hebraike. Përkthimi i saj nisi dyqind e pesëdhjetë vjet para Krishtit dhe i përmban të gjitha profecitë. Dikush mund të thotë se nuk kemi më hapësirën pesëqind vjeçare, por të njëjtin problem historik ke edhe për hapësirën dyqind e pesëdhjetë vjeçare (11:47). Pra, këto tri gjëra më çuan nga pika ku duhej të pranoja se Ai kishte pretenduar të ishte Perëndi, edhe pse kjo nuk do të thoshte se ishte vërtet i tillë, te pika ku duhej të shihja a kishte prova se pretendimet e Tij ishin të vërteta.
Serjani: Duke marrë në konsideratë këto pretendime të Jezusit për natyrë hyjnore, në librat tuaj ju analizoni në thellësi atë që quhet trilema: “Zot, gënjeshtar apo i çmendur.” A mund t’i shpjegoni këto shkurtimisht për publikun tonë?
McDowell: Ndaj kësaj më ekspozoi për herë të parë C. S. Lewis. Çfarë njeriu! Por ishte edhe normal si unë dhe ti, me problemet e veta, por ndoshta ishte më i zgjuar se ne të dy bashkë. Atë argument e zhvilloi C. S. Lewis. Ndihem arrogant kur e them këtë, por mendoj se e kam çuar një hap më tej në librin tim. Ja cili ishte problemi im: më në fund kisha arritur në përfundimin se Jezusi pretendoi të ishte Perëndi. Ka vetëm tre alternativa ndaj kësaj: E para, Ai e dinte se pretendimet e Tij ishin të rreme. Kjo do ta bënte Atë gënjeshtar, mashtrues dhe demon. E dyta, Ai nuk e dinte se pretendimet e Tij ishin të rreme, gjë që do ta çonte në nivelin e dikujt që sot e quan veten vezë e zier, apo Napoleoni. E treta, pretendimet e Tij ishin të vërteta. Pata probleme me këtë. Nuk mund të thosha se pretendimet e Krishtit për natyrë hyjnore ishin të rreme, sepse, nëse ishin të tilla, atëherë gënjeshtra ka arritur më shumë të mira se ç’ka arritur e vërteta ndonjëherë. Për më tepër, kishte edhe shumë prova që të mbështesnin vërtetësinë e pretendimeve të Tij. Së dyti, nuk mund ta quaja të çmendur. Nëse Ai ishte i çmendur, po ne të tjerët? Ai kishte një prej mendjeve më të mprehta në botë. Thjesht lexoni Predikimin në Mal, që është gjenial. Nëse Ai ishte i çmendur, ku na le ne të tjerëve kjo? Së treti, unë nuk doja ta quaja Perëndi, dhe kjo më mundonte. Kështu, i bëra vetes pyetjen: a ka prova se është Perëndi? Këtu kalova pastaj në fusha të tjera provash, si ringjallja, Shkrimet dhe profecitë.
Serjani: Kur thatë se donit të shqyrtonit a ishin të vërteta Shkrimet, mbetet ende pyetja nga e di se është Fjala e Perëndisë? Në fund të fundit, nga autorë njerëzorë është shkruar, apo jo?
McDowell: Është e transkriptuar nga autorë njerëzorë dhe është dhënë nga Vetë Perëndia. Kjo e dallon nga shumë shkrime të tjera të dhëna nga ndonjë engjëll a dikush tjetër, pasi kjo është dhënë nga Vetë Perëndia. Në lidhje me Shkrimet, unë së pari duhej të bindesha që janë të vërteta, në kuptimin që është e vërtetë se Jezusi e tha dhe e bëri këtë, dhe se Shkrimi që kam sot është i vërtetë ndaj asaj që tha e bëri Ai. Pyetja e dytë me të cilën duhej të merresha ishte: a ishte e vërtetë ajo çfarë tha Ai? Një gjë është të dish se Shkrimi që kemi sot është i vërtetë ndaj asaj që tha e bëri Ai, por tani duhej të dija a janë të vërteta gjërat që tha e bëri Ai? Duhej të kontrolloja gjithë mësimet e Tij, a ishin konsistente e të qëndrueshme. Arrita në përfundimin se ishin të gjitha të vërteta, që nga Zanafilla. Pastaj, a ka prova që të vërtetojnë pretendimet e Tij për ringjalljen? Çështja është se ringjallja është unike. Nuk dëgjojmë shumë në lidhje me këtë. Nuk mendoj se varri bosh bindi njeri; mua jo një herë.
Mund të ketë shumë shpjegime për varrin bosh. Çfarë i bindi ata dhe mua ishin shfaqjet e Tij. Ishin diku te katërmbëdhjetë-pesëmbëdhjetë shfaqje njerëzve të ndryshëm. Duhet të kuptoni këtë: Pali vuri mësimin, reputacionin e gjithçka kishte kur tha se Jezusi iu shfaq njëkohësisht pesëqind personave, shumica e të cilëve janë gjallë sot. Gjithçka duhej ishte të shkoje e të flisje me ndonjërin prej atyre njerëzve. Nuk sheh gjë të tillë në asnjë fe tjetër, në asnjë “libër fetar” a diçka tjetër. Tani, nëpër universitete do të thonë, “hë tani! Ata po shihnin halucinacione.”. A e di se ka njerëz që e besojnë këtë, se ka profesorë universitetesh që besojnë se njerëzit po shihnin halucinacione? A e di pse e besojnë këtë? Sepse as që e dinë se çfarë është halucinacioni. Halucinacioni nuk ka të bëjë fare me një realitet objektiv, por me emocion të brendshëm subjektiv. Prandaj nuk ndodh kurrë që dy njerëz të kenë halucinacione identike, sepse nuk bëhet fjalë për realitet objektiv, por vetëm subjektiv e të brendshëm. Të thuash se pesëqind njerëz po shihnin halucinacione do të thotë se po ndodhnin pesëqind mrekulli më të mëdha se ringjallja.
Serjani: Xhosh, çfarë mendon për libra të tjerë, siç edhe përmendët, që besohen të jenë prej Perëndisë, të tillë si Kurani, për shembull? Ndryshe nga Bibla, Kurani pretendon se Jezusi është veçse profet, veçse lajmëtar i Perëndisë. Pra, kur vjen puna tek identiteti i Jezusit, pse duhet të besojmë çfarë thotë Bibla e jo Kurani?
McDowell: Unë mendoj se, po të marrim Kuranin, Librin e Mormonit, librat e fesë hinduiste, e të tjerë, nuk ka pothuajse fare sfond historik, ose siç quhet ndryshe testi i provave të jashtme. Zor se ka ndonjë provë të jashtme që të konfirmojë dëshminë e brendshme të shkrimeve të tyre. Mendoj se kjo hedh poshtë pjesën më të madhe të tyre. Ndryshon puna me krishterimin dhe Biblën. Së dyti, të tjerët pretendojnë të jenë profetë apo zëdhënës të Perëndisë, por Jezusi tha Unë jam Perëndi. Kjo e veçon atë tërësisht prej kujtdo tjetër dhe e ndan më vete. Tani duhet përcaktuar a është apo jo e vërtetë.
Serjani: Duke qenë se Jezusi kishte parashikuar se do të vdiste e të ringjallej, i bie që duhej pritur për të vërtetuar se ringjallja ishte e vërtetë, në mënyrë që të besonte në hyjninë e Tij. Ndryshe, Ai do të kishte qenë profet i rremë. Në këtë këndvështrim, siç thatë edhe ju, duket sikur besimi a ishte apo jo hyjnor Jezusi qëndron ose rrëzohet me ringjalljen. Çfarë provash kemi për vërtetësinë e ringjalljes?
McDowell: Sa orë kemi në dispozicion? Për këtë temë kam shkruar dy libra, si dhe një kapitull të stërmadh në librin Prova Që Kërkojnë Vendim. Këtë e dokumentoj të gjithën rreth varrit të Jezus Krishtit. Atë e vendosën në një varr në shkëmb, ku kishte vend për tri trupa, me hyrje të lartë 140-150 cm, ku u vu një gur 1.5-2 tonësh pasi u vendos aty trupi i Jezusit i mbështjellë me copa linoje, sipas ritit të hebrenjve. Para hyrjes së varrit u vendos një gur 1.5-2 tonësh. Një prej rrëfimeve, Dorëshkrimi i Bezae-s mendoj, e ka të theksuar në tekst se bëhej fjalë për një gur që as njëzet njerëz bashkë nuk mund ta lëviznin. Ndaj edhe e quajnë gur jashtëzakonisht i madh. Sa herë që dikush i qasej ringjalljes dhe varrit, bënin një deklaratë të mrekullueshme në greqisht e që zakonisht humbet në përkthimin anglisht. Edhe pse duhet të ketë edhe persona të tjerë që janë marrë me këtë, unë nuk njoh njeri veç vetes, dhe e kam dokumentuar këtë në libër.
Një herë, kur gratë po shkonin te varri, ato e dinin se guri ishte shumë i madh, ndaj pyesnin veten, “Kush do ta rrokullisë gurin nga hyrja e varrit?” Kur mbërritën atje, thanë kush e rrokullisi gurin? Këtu përdorën fjalën greke ἀποκεκυλισμένον (apokekylismenon) që do të thotë “i zhvendosur”, në kuptimin e distancës apo hapësirës. Pra, kush e rrokullisi tutje atë gur të stërmadh? Këtu bëjnë edhe ndryshimin se nuk po flasin më vetëm për hyrjen e varrit, por për të gjithë shkëmbin si vendvarrim masiv. Pastaj, duhet të kuptojmë se te varri u vendos sigurim prej gjashtëmbëdhjetë personash, ose rojtarë, siç i quanin. Edhe këtë e kam dokumentuar. Ata duhej të mbronin një hapësirë prej 180 cm secili kundër terpentinës, dhe secili kishte nga pesë armë.
Ata kishin helmeta të mëdha, si pjesë e luftës psikologjike, me pupla ngjyrë të zezë e vjollcë të larta rreth 70 cm. Për armiqtë e tyre, ata nga larg ngjanin si makineri lufte, secili prej tyre. Te varri gjendeshin gjashtëmbëdhjetë të tillë. Zakonisht, vendoseshin katër në vijë të parë të vendit që mbronin, ndërsa dymbëdhjetë të tjerët pushonin ose flinin, shtrirë me kokat drejt qendrës e këmbët jashtë. Çdo katër orë, zgjonin njësinë tjetër, që zinte vijën e parë. Kështu, çfarëdo që të ndodhte, të gjithë ishin të çlodhur. Pas ringjalljes, nuk mund të shpjegohet çfarë ndodhi. Guri u ngrit e u largua nga gjithë vendvarrimi, rojet u arratisën, dhe vula u thye. Duhet ta theksoj këtu se edhe burri më trim i trembej thyerjes së vulës romake. Vula nuk ishte vënë aty që ta bënte më të vështirë hyrjen, por qëndronte si simbol vërtetësie dhe autoriteti i perandorisë romake. Nëse ajo vulë thyhej, si të thuash FBI apo CIA i Perandorisë Romake do aktivizonin çdo njësi që të gjendeshin personat, të cilët më pas ekzekutoheshin me kokë poshtë e digjeshin në një zjarr të ndezur me rrobat e veta. Vërtet mendon se dishepujt a kushdo tjetër do ta bënte këtë?
Serjani: Pra, teoria e vjedhjes së trupit nuk do të funksiononte?
McDowell: Oh, jo, për Atë Zot! Shiko, unë e shoh në këtë mënyrë: në librin tim merrem me tetë teori të ndryshme të parashtruara. Kur po e studioja çështjen si jobesimtar, arrita në përfundimin se cektësia e kritikut flet më fort se zëri i besimtarit. Për mua, cektësia e kritikës ndaj ringjalljes është argument më i madh se cilido tjetër në favor të saj.
Serjani: Një tjetër shpjegim alternativ është se dishepujt shkuan në varrin e gabuar, në të cilin nuk kishte një trup të vdekur.
McDowell: Ekzistojnë njerëz në dukje inteligjentë e që besojnë se dishepujt shkuan në varrin e gabuar? Kështu i bie që, së pari, gratë, që e panë varrimin, i cili ishte privat e jo varrim i madh publik; pra, gratë që ishin aty, e panë trupin e Krishtit, përgatitën gjithçka, panë gurin të vihej para hyrjes, e gjithçka. Pra, do të duhej të thoshin se gratë shkuan te varri i gabuar. Pastaj do të duhej të thoshin se edhe burrat shkuan te varri i gabuar. Pastaj do të duhej të thoshin se edhe hebrenjtë shkuan te varri i gabuar. Pastaj do të duhej të thoshin se edhe romakët shkuan te varri i gabuar. Besoj pastaj do të duhej të thuhej se edhe engjëlli shkoi te varri i gabuar. Nëse je në gjendje të besosh gjithë këtë, nuk ka mashtrim që nuk e beson.
Serjani: Në njëfarë mënyre, kjo do të ishte ndoshta një mrekulli edhe më e madhe.
McDowell: Po, e stërmadhe!
Serjani: Po në lidhje me alternativën tjetër, që quhet Teoria e Alivanosjes? Kjo alternativë pretendon se Jezusi ishte i pandërgjegjshëm kur e zbritën nga kryqi dhe e vunë në varr. Më pas, Ai, si të thuash, u zgjua dhe, kur dishepujt e panë, thanë se ishte ringjallur. Çfarë mendon për këtë teori?
McDowell: Kjo është ndoshta teoria më fëminore nga të gjitha. Le të kthehemi te libri im Prova Që Kërkojnë Vendim, ku e përkufizoj dhe dokumentoj historikisht se çfarë ishte kryqëzimi. Thuajse gjysma e njerëzve vdisnin para se të kryqëzoheshin, vetëm nga fshikullimi me kamxhik. Ata (romakët) ia hapnin kurrizin personit, aq sa ndonjëherë u shiheshin edhe organet e brendshme. Shumë njerëz vdisnin prej kësaj. Pastaj, kur e gozhduan në kryq, i ngulën një heshtë në ije, dhe unë kam gjetur shumë të dhëna të mira që e dokumentojnë këtë. Kur thuhet se Atij i doli gjak e ujë nga ija, kjo është shenja numër një e vdekjes.
Pra, i bie të thoni se Ai u fshikullua dyzet herë, me kamxhikë me maja të mprehta që i nguleshin në kurriz e i hiqnin lëkurën, pastaj e kryqëzuan, e zbritën poshtë, e mbështollën me rreth pesëdhjetë e tre kilogramë fasha të shtrënguara rreth trupit me lëndë ngjitëse dhe erëza, në tri shtresa të ndryshme, e vunë në një varr që e vulosën me një gur 1.5-2 tonësh që nuk mund ta lëviznin as njëzet veta bashkë – aq i madh ishte sa të shtangte, që është pak a shumë edhe kuptimi i tekstit në greqisht, si qëndrim – e pastaj u zgjua, hoqi fashat, pasi kishte kaluar një përvojë prej së cilës thuajse të gjithë vdisnin? Pra, rrokullisi tutje gurin, luftoi njësinë e sigurisë të përbërë prej gjashtëmbëdhjetë personash, dhe iu shfaq dishepujve të Vet si Zot i jetës? Hë tani! Do më shumë besim të besosh këtë sesa të besosh se Ai u ringjall nga fuqia e Perëndisë ditën e tretë.
Serjani: Xhosh, ti llogarit edhe gatishmërinë e dishepujve për të vuajtur si provë se ringjallja dhe krishterimi janë të vërteta.
McDowell: Si dëshmi e vogël, po.
Serjani: Pse mendon se kjo përbën dëshmi, nëse marrim parasysh se ka pasur njerëz në histori që kanë qenë të gatshëm të vdisnin për ideologjitë e tyre, edhe pse ajo ideologji nuk ishte detyrimisht e vërtetë? Për shembull, nëse përdorim të njëjtin arsyetim, do të thoshim se edhe ideologjia e terroristëve të gatshëm të hidhen në erë duhet të jetë e vërtetë.
McDowell: Ka shumë arsyetim të rremë në këtë. Dy gjëra: shumë njerëz kanë qenë të gatshëm të vdisnin për një gënjeshtër, por ka një dallim. Ata besonin gjithmonë se ishte e vërtetë. Terroristët besojnë se ajo që bëjnë është e drejtë, se do të shkojnë në parajsë. Ata besojnë se në parajsë do të ketë secili 70-75 të tilla. Vërtet shumë njerëz kanë vdekur për një gënjeshtër, por mendonin gjithmonë se ishte e vërtetë. Por dallimi në rastin në fjalë qëndron këtu: nëse ringjallja ishte gënjeshtër, dishepujt e dinin absolutisht. Nuk mund të kenë qenë mashtruar. Për dyzet ditë pas kryqëzimit, varrosjes dhe ringjalljes së Tij, dishepujt jetuan dhe ecën me Të. Për dyzet ditë, kishte prova të shumta për ringjalljen e Tij prej së vdekurish. Nga ana historike, nuk ka se si t’i ketë mashtruar. Nëse ringjallja ishte gënjeshtër, ata e dinin, dhe kjo është për t’u cilësuar: ata jo vetëm që vdiqën për një gënjeshtër, por edhe e dinin se ishte e tillë dhe asnjëri nuk e mohoi kurrë. Dhe kjo do të ishte mrekulli më e madhe se vetë ringjallja.
Së dyti, dikush do thoshte “epo, shumë njerëz kanë vdekur për një çështje të madhe.”. Ashtu është! Historia është plotë martirë që kanë vdekur për çështje të mëdha, por ka një problem. Vërtet shumë njerëz kanë vdekur për çështje të mëdha, por çështja e madhe e dishepujve vdiq në kryq. Duhet të kuptoni se Jezusi ishte personi që, për kohën e Tij, kishte më pak gjasa të ishte Mesia. A e di pse dishepujt nuk arrinin t’i besonin? Sepse Ai nuk ngjante fare me pritshmëritë që kishin ata për Mesinë hebre. Le të kthehemi pas te mësimi për Mesinë hebre si biri i Jozefit, Mesia i vuajtur që do të vdiste për mëkatet e botës. Por hebrenjtë po shkatërroheshin kudo në botë, ndaj ajo temë do të thoshte të mos ishe besnik. Ndaj e ndërruan mësimin dhe e thanë se, kur të vijë, Mesia do të ishte Mesi politik e mbretëror, biri i Davidit. Kështu ata mund të ruanin besnikërinë, ndërsa Ai do t’i çlironte nga robëria romake. Ndaj, kur Jezusi hyri në skenë, hebrenjtë besonin se do të kishte dy Mesi të ndryshëm që do të vinin secili nga një herë: njëri ishte biri i Jozefit që do të vuante e vdiste për mëkatet e botës, ndërsa tjetri ishte biri mbretëror e politik i Davidit që do t’i çlironte hebrenjtë nga robëria.
Por, kur Jezusi hyri në skenë, tha: “Jo. Ka vetën një Mesi që do të vijë dy herë e jo dy të ndryshëm që do të vijnë secili nga një herë.” Ai tha se herën e parë erdhi të vuante e të vdiste, ndërsa herën e dytë për të mbretëruar. Por ata po prisnin për Mesinë politik e mbretëror. Unë e kam të vështirë ta kuptoj pse njerëzit e vënë në pikëpyetje që dishepujt e kishin shumë të vështirë të besonin në Të, kur ata ia mbathën të mposhtur në varrimin e Tij. Ata u shkatërruan, iu rrënua i gjithë imazhi që kishin për Mesinë, ndërkohë që më parë nuk besonin se Jezusi mund të vdiste. Në fakt, Ai edhe u tha se do të shkonte në Jerusalem, të kryqëzohej e të vdiste, por ata iu hodhën e thanë: “Jo, jo, Ti nuk mund të vdesësh! Ti je Mesia!”. Tashmë ishin plotësisht të zhgënjyer dhe u kthyen nëpër shtëpi të mundur krejt kur Atë e vranë. Pastaj diçka ndodh. Ndodh diçka që ua shkundi jetën atyre burrave, përfshirë dyshimet e tyre e gjithçka tjetër, dhe shumica e tyre u bënë martirë. Pse? Ka vetëm një shjpegim: varri bosh dhe fakti që Ai që eci e jetoi me ta për dyzet ditë, me prova të bollshme, siç thotë edhe teksti në greqisht te Veprat 1.
Serjani: Përtej provave për ringjalljen, ju kam dëgjuar të flisni edhe për pasjen e një marrëdhënieje personale me Perëndinë. Çfarë do të thotë kjo? Si mund ta njohë dikush Perëndinë personalisht?
McDowell: Pikërisht këtë thosha edhe unë si jobesimtar. Kjo sepse, kur ndërmora të përgënjeshtroja krishterimin, mendoja se gjithçka duhej të bëja ishte të merresha me një fe, një seri besimesh, një seri gjërash për t’u bërë e për t’u shmangur, e kështu e mbyllja çështjen. Por zbulova se duhej të merresha me një person. A ishte apo jo Kush tha se ishte? Kjo nuk gjendet në asnjë besim tjetër. A është apo jo Jezusi Mesia, Biri i Perëndisë? A ndodhi që Perëndia Jahve dërgoi Birin e Tij të vdiste në kryq për të gjithë? Duhet të kuptoni se, që të bëheshe shpenguesi i të afërmit tënd, të shpengoje dikë, duhej të ishe i afërm i të dyja palëve. Ndryshe, nuk mund të bëheshe shpenguesi i të afërmit tënd. Pra, nëse donte të paguante ndëshkimin për mëkatet tona, e kështu Perëndia të hynte në marrëdhënie me ne, Jezusi duhej të kishte lidhje me Perëndinë. Nga ana tjetër, nëse donte të paguante çmimin për mëkatet tona e t’i merrte ato mbi Vete, ajo duhej të kishte lidhje edhe me ne. Ndaj Perëndia dërgoi Birin e Tij që të bëhej Perëndia-Njeri. Ai ishte aq njeri sikur të mos kishte qenë kurrë Perëndi dhe aq Perëndi sa të mos kishte qenë kurrë njeri. Kjo është e pabesueshme!
Perëndia derdhi mbi Birin e Tij natyrën e Vet të drejtë e të shenjtë, si dhe dashurinë e gjithçka tjetër, ndaj, kur Jezusi tha në kryq “U krye!”, ndodhi ajo që te Romakëve 3 quhet qetësim. Kjo do të thotë se natyra e drejtë dhe e shenjtë e Perëndisë u kënaq, gjë që i dha Atij lirinë të merrej me ne në mënyrë personale. Kur Jezusi tha “U krye!”, na çliroi edhe ne që t’i qasemi Perëndisë në mënyrë personale pa na shkatërruar. Ne i qasemi dashurisë së Tij për shpëtim, por Perëndia nuk është vetëm Perëndi i dashurisë, por edhe Perëndi i drejtë e i shenjtë. Kjo do të thotë se, nga vetë natyra e Tij, Ai duhej të na shkatërronte, sepse kemi rënë në mëkat dhe Perëndia nuk mund ta lejojë mëkatin në praninë e Tij. Prandaj, Jezusi duhej të ishte njeri që të na përfaqësonte ne, dhe Perëndi që të përfaqësonte Perëndinë, gjë që ndodhi aty në kryq.
Kjo është një nga pikat kryesore që ndaj me miqtë e mi të muslymanë, qetësimi. Shfajësim dhe qetësim. Duhej patjetër të ishte një Perëndi Njeri që të ndodhte çfarë ndodhi atë çast në kryq për shpëtimin e kujtdo, qoftë mormon, hebre a çfarëdo. Duhej të ishte një Perëndi-Njeri. Kur kjo ndodhi, Perëndia dëshiroi marrëdhënie me ne, që të na njihte e ta njihnim edhe ne Atë, njësoj si marrëdhëniet që kemi me këdo sot: ta duash tjetrin, të ndash me të, të flasësh me të e ta dëgjosh. Të gjitha këto mund t’i bëjmë me Atin tonë qiellor përmes Krishtit. Kështu zbulova se krishterimi nuk është fe. Feja ka të bëjë me përpjekjet e njerëzve të arrijnë Perëndinë përmes veprave të mira. Krishterimi, nga ana tjetër, është marrëdhënie, është Perëndia që vjen te ne dhe na ofron marrëdhënie, por jo falas. Kjo marrëdhënie i kushtoi gjithçka Birit të Tij.
Serjani: Xhosh, nën dritën e kësaj bisede, çfarë mesazhi të fundit ke për publikun tonë shqiptar?
McDowell: Njiheni Atë, me gjithë mendje, me gjithë zemër e me gjithë shpirt. Kjo do të thotë se duhet të keni dituri. Pjesa më e madhe e kësaj diturie – pra, kush është Perëndia, si mund ta njohim e gjithçka – vjen përmes Fjalës së Tij. Ai na e ka zbuluar Shkrimin me qëllim që të dimë se Kush është Ai. Ndaj na e dha Perëndia Biblën. Do të shtoja edhe të mos hiqni dorë kurrën e kurrës nga të rriturit ne marrëdhënien tuaj me Të. Mësoni diçka të re çdo ditë. Kështu çdo ditë do të jetë ngazëlluese.
Përktheu Brunilda Rustani.
